Wat is een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis?

Op mijn website vertel ik doodleuk dat ik depressies heb gehad en worstel met het zijn van een dwangmatige perfectionist. Maar wat bedoel ik eigenlijk met dwangmatig perfectionist zijn? Op een gegeven moment is er bij mij een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis vastgesteld. Waar de term depressie vrij bekend is, geldt dit niet voor een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis. Vandaar dat ik in deze blog uitleg wat dit precies betekent.

Definitie persoonlijkheidsstoornis

Als eerste wil ik starten met de definitie van een persoonlijkheidsstoornis. Op de website van Psyq gebruiken ze de volgende uitleg; ‘ieder mens heeft zo zijn karaktereigenschappen en eigenaardigheden. We spreken pas van een persoonlijkheidsstoornis als je van deze eigenaardigheden hinder ondervindt. En als je relaties, werk en verdere leven er ernstig onder lijden.’ Wat betekent dat iemand met een persoonlijkheidsstoornis voor iedereen herkenbare karaktereigenschappen heeft, alleen zijn deze zo intens en verstorend dat iemand er last van heeft.

Voorbeeld

In mijn geval zijn er veel mensen die aangeven ook perfectionistisch te zijn, net als ik. Maar op het moment dat je zo perfectionistisch bent dat je altijd het gevoel hebt niet goed genoeg te zijn en jezelf zo uitput in je strijd voor perfectie dat je er depressief van wordt, dan wordt deze karaktertrek de basis voor een stoornis. Je ben niet alleen perfectionistisch, het is ook dwangmatig.

Dwangmatige persoonlijkheidsstoornis

Als je een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis hebt dan denk je erg zwart-wit. Iets is goed of iets is fout. Ook leg je jezelf en je omgeving strenge regels en eisen op, waar iedereen aan moet voldoen. Dit is niet alleen zwaar voor jezelf, maar ook voor je omgeving. Waardoor relaties vaak moeizaam verlopen. Dit vond ik heel moeilijk om te verwerken. Het bevestigde voor mij dat ik een naar persoon ben. Dan was ik toch liever ‘gewoon’ depressief.

Oorzaak

‘Mogelijke psychologische oorzaken zijn een kille, kritische of strenge houding van de opvoeders en een omgeving die nadruk op verantwoordelijkheid of schuld legt en weinig ruimte biedt voor spel en gevoel. Psychosociaal kan de oorzaak ook worden gezocht in een omgeving die overmatig streeft naar prestatie.’ Dat is wat er letterlijk op de website van Psyq beschreven staat.

Hierbij denk ik bijvoorbeeld aan kinderen die al vroeg volwassen moesten worden door het wegvallen van een ouder. Of ik denk aan kinderen die al van jongs af aan moesten pieken op school of in hun sport. Maar dit hoeft niet. Deze kinderen kunnen namelijk ook opgroeien zonder stoornis. Er is dus geen vaste relatie tussen streng opgevoed zijn en het hebben van een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis.

Behoeftes

Het is ook niet bedoeld als argument dat een strenge opvoeding per se slecht is. Het gaat meer om wat een kind nodig had en mogelijk gemist heeft. Als er naast een strenge opvoeding ook ruimte is voor liefde, zelfontplooiing en creativiteit, hoeft er niets mis te zijn. Daarnaast is niet ieder kind hetzelfde, waardoor iedere manier van opvoeden bij ieder kind weer een andere uitwerking heeft.

Wat ik vooral meegekregen heb is dat er een persoonlijkheidsstoornis kan ontstaan als een kind zich onveilig voelt en een oplossing bedenkt om hiermee om te gaan, ofwel coping strategie. Vervolgens werkt deze coping strategie in het volwassen leven verstorend. Bijvoorbeeld het snel inschatten van iets is veilig of onveilig, ofwel goed of slecht, werkt in het volwassen leven zeer beperkend. Daar is geen sprake van zwart of wit, maar zijn er juist heel veel grijze gebieden.

Persoonlijk

Bij mijzelf merk ik het meeste van mijn stoornis, door mijn controle drang. Als ik de controle heb, is alles voorspelbaar, dus veilig. Maar dit is niet realistisch of handig in mijn volwassen leven. Toch vind ik het heel eng om deze controle los te laten, want dan word het heel onveilig voor mij.

Schuld

Persoonlijk heb ik er moeite mee om de oorzaak, en indirect de schuld, bij ouders te leggen. Als ouder merk ik dat je vooral doet wat binnen jouw macht ligt en wat jij denkt dat het beste is voor je kind. Alleen als je moedwillig dingen doet die schadelijk zijn voor jouw kinderen ligt er in mijn beleving een duidelijk schuld.

Dit betekent niet dat je niet boos mag zijn of teleurgesteld als je dingen tekort bent gekomen die je nodig had. Dat is heel normaal. Daarbij kan het inzicht dat er op volwassen leeftijd niemand die leegte of behoefte kan vullen, behalve jijzelf, heel helpend zijn. Hoe ik hier achter gekomen ben, leg ik uit in mijn volgende blog.